# stop nasilju //

Institut za ekonomiju i mir  svake godine objavljuje globalni indeks mira na osnovu kriterijumima kao što su nasilni zločini, terorizam, međunarodni sukobi i društvena bezbednost. Na vrhu te liste često se nalazi Island, zemlja koja je ne mali broj puta proglašena za najbezbedniju. 

Piše Dragan Vojvodić //

Na pomen Islanda, u kontekstu savremene muzike, većina slušalaca imenuje jednog autora, tačnije autorku a to je –  Bjork (Björk). Eventualno neko nešto više zna o njenim počecima u grupama kao što su Tappi Tíkarrass i Sugarcubes. Sve ostalo, što se tiče islandske muzike, kao da je potisnuto njenom internacionalnom slavom. Međutim, baš će njen internacionalni proboj skrenuti pažnju na celu scenu, uglavnom koncentrisanom u glavnom gradu Islanda – Rejkjaviku. Danas su, zahvaljujući Bjork, širom sveta poznati Sigur Ros, amiina i Mum, kao i dosta bendova black metal orjentacije.

Ovim člankom želim da skrenem pažnju na bendove sa čijom muzikom sam, boraveći na Islandu tokom poslednje dve decenije, dolazio u dodir.

Sigur Ros

Sigur Ros, islandski post rok bend aktivan još od 1994 godine, stvara specifičnu muziku zasnovanu na eteričnim melodijama, falset vokalu frontmena Jonsija (Jón Þór „Jónsi“ Birgisson) i gitarskom zvuku kreiranom pomoću violinskih gudala. Jonsi pored islandskog jezika koristi i tzv. nejezičke vokalizacije koje je grupa nazvala vonlenska. Svi ti elementi su u službi stvaranja ambijentalnog zvuka koji kao da predstavlja soundtrack za islandske nepregledne pustare, tundre, lednike i ostale prirodne fenomene koji ovu zemlju čine jedinstvenom lokacijom koja samo geografski pripada Evropi.

Nakon prvenca Von, koji je krajnje ambijentalan, bend stiče međunarodnu prepoznatljivost drugim albumom – Ágætis byrjun, upravo zahvaljujući Jonsijevom vokalu i njegovom specifičnom sviranju gitare.

Sledi konceptualni album ( ) izdat 2002. Na njemu su sve pesme bez naziva i otpevane na vonlenska jeziku, takođe poznatom i kao hopelandic, jeziku bez semantike koji fonetski nalikuje islandskom.

Nakon ove eterične, ambijentalne faze, naredni albumi naginju više pop rok melodijskim konstrukcijama.

DVD izdanje Heima (Kod kuće), objavljeno 2007. godine, predstavlja video-dokument o turneji po Islandu. Specifičnosti turneje bili su nastupi van gradova u nestvarnim ambijentima sa lokalnom publikom koja je na nastupe dolazila iz okolnih retko naseljenih mesta. Film je na neposredan način muziku Sigur Ros predstavio kao kreaciju pod snažnim dejstvom prirodnog ambijenta u kom je odsvirana.

Mum

Mum je poput Sigur Ros-a – aktivan islandski eksperimentalni i indi bend i postoji od 1997. Njihova specifičnost su nežni ženski vokali u kombinaciji sa elektro-efektima i bitovima, kao i upotreba mnoštva tradicionalnih instrumenata. Debi album, pod nazivom Yesterday Was Dramatic – Today Is OK, kritika je opisala u superlativima, epitetima poput bezvremensko, zadivljujuće, emocionalno remek-delo.

Sledeći album – Finally We Are No One grupa je komponovala u svetioniku smeštenom na najvećem poluostrvu na Islandu West fjords. Na tako usamljenoj lokaciji, bez savremene tehnologije, sa strujnim generatorom, oslonjeni na same sebe stvorili su svoj drugi album, internacionalno prepoznat kao jedan od najdivnijih post rok albuma.

A onda grupu napuštaju sestre Valtýsdóttir, koje su pevale vokale, a jedini originalni član – Örvar Þóreyjarson Smárason bio je prinuđen da stvara bend iz početka. Odlazak ženskih vokala, otvorio je prostor za promenu muzičkog stila koji je nadalje karakterisala upotreba čitave palete različitih živih instrumenata, a zvuk koji su kreirali kretao se više u pravcu indi pop muzike.

amiina

Amiina je gudački kvartet koji je 90-tih, dok su sve članice studirale na muzičkoj akademiji u Rejkjaviku, svirao isključivo klasičnu muziku. Potom prihvataju naziv amiina i počinju da nastupaju sa lokalnim bendovima, da bi od 1999. redovno nastupale sa grupom Sigur Ros. Učesvovale su i na snimanju njihovih najpoznatijih albuma – ( ), Takk i Með suð í eyrum við spilum endalaust.

Debi album Kurr snimile su 2007. godine koristeći veliki broj pretežno gudačkih instrumenata. Na njemu stvaraju minimalističku muziku koja predstavlja kombinaciju savremene klasične muzike, ambijantalne i elektronske muzike.

Njihov sledeći album – Puzzle karakteriše veća upotreba elektronskog zvuka, ritmično dinamičnije pesme, ali i dalje je očita sklonost ka ambijentalnom zvuku.

Treći album, Fantomas, zamišljen je kao soundtrack istoimenog nemog filma iz 1913. francuskog režisera Louisa Feuillade, pa je zato to instrumentalan album koji odiše karakterističnim filmskim ambijentom 20-tih godina prošlog veka.

Slowblow

Slowblow je islandski muzički duo koga čine Orri Jónsson i Dagur Kári, obojica filmski režiseri. Bili su aktivni od 90-tih čitavu dekadu i ostavili su prepoznatljiv trag unutar islandske underground scene svojom specifičnom kućnom lo-fi analognom produkcijom muzike koja je spajala svakodnevno sa fantastikom koja se u toj kombinaciji neizbežno javlja kao uticaj islandske kulture i njenog prirodnog ambijenta.

Slowblow na istoimenom albumu iz 2004. stvara melanholičnu lirsku atmosferu prepunu akustike kreirane ne samo instrumentima, već i raznoraznim brujanjem, krčanjem, zveckanjem koji za Slowblow predstavljaju specifično proizvedene muzičke bitove. Svi ti zvukovi proizvedeni u kućnoj radinosti kreiraju melodije koje se kreću različitim elektro ili folk žanrovima.

Iste godine stvaraju i soundtrack za čuveni Dagurov film Noi Albino.

Kiasmos

Kiasmos je eksperimentalni minimal tehno duo kojeg čine Islanđanin Ólafur Arnalds i Janus Rasmussen, poreklom sa Farskih ostrva. Godine 2014. izdaju istoimeni album koji je veoma dobro prihvaćen od  kritike i poklonika elektronske muzike.

Muzika dua Kiasmos se može opisati kao elektronska, ambijentalna muzika koja je istovremeno puna dens ritmova. Karakteristika njihovog zvuka jeste osnovna klavirska melodija koju prate elektronski lupovi i oštri bitovi.

Ovaj album je snimljen pomoću akustičnih istrumenata (klavir, gudački instrumenati, bubanj), koje je Olafur odsvirao, a zvuk je potom obogaćen različitim sintesajzerima, ritam mašinama, tape delay efektima iz kojih je nastao primarno elektronski zvuk. Olafurove instrumentalno odsvirane melodijske deonice upakovane u elektro pop-zvuk svojstven za Janusa Rasmussena predstavlja i samu zamisao dvojice muzičara da kreiraju muziku – fuziju različitih žanrova i različito produkovanog zvuka.